Eğir kökü (Acorus calamus)

Yöresel adları: Hazanbel, azak eğeri, sarısüsen

Bitki özellikleri: 1 metreye kadar yükselen, çok yıllık, otsu bir bit kidir. 2 cm kalınlığa ulaşan çatallı kökten, ince kılıçları andıran uzunlukta yapraklar ve onlara benzeyen çiçek sapı yükselir. Bu sapın ortasından, mısır koçanını andıran, 5-8 cm uzunluğunda bir çiçek koçanı çıkarak, haziran-temmuz aylarında çiçeklenir. Bataklık veya çok nemli bölgeleri seçer. Anadoluda, Sapanca, Yeniçağa ve Beyşehir Göllerinin kıyılarında yaygındır.

Bileşim: Başlıcaları, isoasaron içerikli uçucu yağ, acı maddeler ve az miktarda tanen. Öteki yan maddeler ise, vitaminler, mineraller, nişasta ve albümin.

Toplama ve hazırlama: Drog olarak kullanılan kökler ilkbahar veya sonbaharda sökülür. Bol suda fırçalanarak temizlendikten sonra, 10-20 cm uzunluğunda parçalara bölünür. Kalın bölümler uzunlaması na ikiye ayrılır ve gölgede kurumaya bırakılır. Eğir kökü genellikle içten kullanılacağına göre, zar kabukların kurumadan önce soyulması doğru olur. Aksi halde sağlığa zararlı olabilir. Kullanılmaya hazırlanması için, kuruduktan sonra ince kıyılması ve hava almayan kaplarda saklanması gerekir.

Kullanım alanları ve biçimleri: Acı madde droglarından olduğu için, öncelikle sindirim sistemini güçlendirici ve mide asitlerini yatıştırıcı olarak kullanılmalıdır. İştah açıcı ve yatıştırıcıdır da. Vejetatif sinir sistemi kaynaklı mide ve bağırsak rahatsızlıklarına karşı çok etkilidir. Burada, her zaman iştahsız, genelde acıkmadan ma saya oturan, zayıf, mideleri duyarlı, asabi, yemeklerden sonra şişkinlik ve gazdan yakınan, genellikle kabızlık çeken kişilerin anlaşılması gerekir. Genelde organik bir rahatsızlıkları olmayan bu tür kişiler için uy gulanan bir eğir kökü kürü çok olumlu sonuçlar verir. Günde 2-3 bar dak ılık çay ısrarla ve aralıksız içilecek olursa, 8-10 gün içinde tüm şi kayetler son bulacaktır. Çay kürünün yanı sıra eğir katkılı banyolar alınması, tedaviyi desteklemek açısından çok önemlidir. Elleri ve ayakları bir türlü ısınmayan kişiler, el ve ayak banyolarını deneme lidirler. Bitki çayı, bağırsak tüberkülozu ve bağırsak kanserinde de, doktor onayı alınmak kaydıyla, ama geç kalınmadan denenmelidir.

Eğir kökü çayı: 1-2 çay kaşığı ince kıyılmış kök, 1 bardak kaynar suyla haşlanır, 15 dakika demlendikten sonra süzülür. Tatlandırılmadan, ılıkken, küçük yudumlarla içilmelidir.

Ayrıca, aynı miktar kök, 1 bardak suda 2-3 saat bekletildikten sonra kaynama derecesine kadar ısıtılıp, ılıklaşınca süzülüp de içilebilir.

Eğir kökü banyosu: 100-150 gr kabuğu soyulmamış, ince kıyılmış kök, 2 litre soğuk suda 7-8 saat bekletildikten sonra kaynama derece sine kadar ısıtılır, süzülür ve banyo suyuna eklenir. Banyo süresi 15-20 dakikayı geçmemelidir. El ve ayak banyoları için 20-30 gr kök yeter lidir.

Yan etkiler: Tüm iyi özelliklerine karşın, eğir çayının uzun süre aralıksız kullanılmaması gerekir. Hamilielikte kullanılmaz