Çörekotu Yağı

Sağlıklı insanlarda ve hemen hemen bütün hastalıklarda büyük bir başarı ile çörekotu yağı kullanılmaktadır.

Çörekotu yağı kullanıldığında geriye kalan posalı kısımda bulunan etkili maddelerin faydalarından vücudun mahrum bırakıldığı unutulmamalıdır, her şeyden önce doğal bileşim değiştirilmiş olmaktadır.

Çörekotu yağının kullanılması kolaydır ve bir çok pratik yararlar sağlar. Ancak, kaliteli %100 saf çörekotu yağı bul mak hayli zordur. Çörekotu yağının çiğ tohumdan elde edilmesi kendi başına çok özel bir teknik gerektirmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinin çoğunda çörekotu yağına %42 oranına kadar diğer yağların katılması kanunen serbesttir. Bu yağlara koruyucu olarak başta yağda çözünen vitaminler olmak üzere diğer katkı maddeleri de ilave edilmektedir. Piyasada bulunan çörekotu yağları arasında rengi oksitlenmeyle grileşmiş, içerisinde çok miktarda bulanıklık veren maddeler bulunan, açık veya kapalı ambalajlı ürünler de yer almaktadır. Böyle ürünlerden sifa beklenemez ve açıkça gida zehirlenmesine neden olabilecek durumdadır.

Çörekotu yağlarında dikkat edilmesi gereken diğer bir konu ise esansının alınıp alınmadığıdır. Belirtildiği gibi çörekotu esansının içerisinde sıhhat açısından çok önemli etkili maddeler bulunmaktadır. Bu tür ürünler alınmamalıdır, zarar vermeseler bile faydaları yoktur. Fiyatına ve reklama bakarak çörekotu yağı alınmamalıdır. Gulf standartlarına uygun ve denetlenen ürünler tercih edilmelidir.

Çörekotu yağına katkı olarak ilave edilen maddeler sıhhate zararlı değildir. Ancak, tedavide zaman kaybettirerek, beklentileri boşa çıkararak önemli maddi ve manevi zararla ra neden olabilir.

Çörekotu yağının kullanıldığı alanların büyük bir çoğunluğunda pek pratik olmasa da çörekotu tohumu öğütülerek uy gun bir karışımla kullanılabilir. Bu uygulamanın en büyük ya. rarı kişilerin gerçekten çörekotu kullandıklarını görerek bil meleridir. ke la m

Çörekotu yağı kapsüller halinde de piyasada bulunmaktadır.

Çörekotu yağı için belirtilen kalite sorunları kapsüller için de geçerlidir. Ayrıca, kapsüllerin mide ve bağırsaklarda geç açılma veya sindirilerek alınması konusunda tereddütler bulunmaktadır. Avrupa kaynaklı yayınlarda

Müslüman ve Musevilerin bu ürünleri tüketmedikleri (“Helal”, “Koşer”) ve bitki veya balık kaynaklı kapsül talep ettikleri belirtilmektedir.

Kaliteli çörekotu yağları ağızdan alınmakta, cilt ve saç bakımında kullanılmakta, masaj yağı olarak ve yağ ile gargara yapmada kullanılmaktadır.

İlgili bölümlerde çörekotu yağının kullanım yerleri ve şekilleri verilmektedir. Bu ürünlerin kullanımında üretici firmaların kullanma tavsiyelerine uyulmalıdır.

GENEL TANIM

Çörekotu tohumunun içinde bulunan yağ preslenerek posalı kısımdan ayrılır ve böylece çörekotu yağı elde edilir. Çörekotu yağının kullanımını Avrupa Birliği Ülkeleri teşvik eri etmişlerdir. Avrupa’da tanımı yapılmayan çörekotu ihtiyacı ithalatla karşılanmaktadır. Sıcak ve rutubet etkisi ile kalitesi önemli ölçüde düşen ve hatta zararlı olan çörekotunun depolanması ve uzun süren denizden nakliyesi problemlerine çö züm olarak yağının kullanılması fikri geliştirilmiştir. Önceleri çörekotu tohumu Avrupa’ya nakledilmekte ve orada preslen mekte idi. Bu durumda depolama ve deniz nakliyesi sırasında kalite düşmesi tam önlenemedi. Yakın zamanda hasattan hemen sonra üretim yerinde preslenerek elde edilen yağ Avrupa’ya gönderilmeye başlandı. Çörekotu yağının kullanılmasının bir diğer sebebi ticaridir. Tüketilmesi kolay ve pratik olan çörekotu yağı ile satış miktarı artmaktadır. Satış miktarını artıran diğer bir özellik bazı kişilerin çörekotunu tohum olarak tüketememeleridir. Ayrıca, çörekotu yağı cilt bakımı, saç bakımı ve vücut bakımı ürünlerinde yaygın olarak kullanıldığı için tüketimi kolaylaştır makta ve artırmaktadır. Çörekotu yağı iki ayrı teknikle elde edilmektedir. Birinci teknik tinerle (organik çözücüler, hekzan) öğütülmüş tohum dan yağın alınması, süzüldükten sonra tinerin buharlaştırılması ile yağın elde edilmesidir. Bu teknik tohumdan daha fazla yağın elde edilmesi amacıyla uzun yıllar boyunca uygulanmıştır. Günümüzde de uygulandığı yerler olabilir. Besin takviyesi amacıyla kullanılacak olan çörekotu yağının bu metotla elde edilmesi çok zararlıdır. Yağın içinde kalan çok az miktar da bile olsa tiner insan sağlığı için çok büyük bir tehdittir. Bu şekildeki üretimlerin Devlet tarafından denetlenmesi gerekir. Diğer teknik ise çörekotu yağının elde edilmesinde soğuk presleme yoludur. Soğuk presleme de iki aynı metod kullanılır. Birincisi geleneksel metod, ikincisi ise modern metottur. Geleneksel metodta taş değirmenleri ve tahta presler kul lanılır. Öğütme ve yağın sıkılması sırasında uzun süre hava ile temasta yağda acıma (oksitlenme) başlar. Böyle bir yağın tadı acımış tereyağ veya acımış ceviz tadına benzer. Oksitlenme ile zarar görmemiş çörek otu yağının çok hoş bir lezzeti vardır. Bu lezzet bozulması hissediliyorsa böyle bir yağ kesinlikle gida takviyesi olarak kullanılmamalıdır. Oksitlenme ile doymamış yağlar (omega-3, omega-6) bozunmaya uğrar ve sihhate zararlı hale dönüşür. Çörekotu yağı vücutta oluşan zararlı maddeleri (serbest radikal) uzaklaştırmak maksadı ile kullanılırken, oksitlenme ile bozulmuş olan yağın kendisi sihhate zararlı (serbest radikal) madde haline dönüşür. Modern metotta çörekotu tohumu tava ile temas ettirilmeden azot gazı ortamında preslenerek yağı çıkarılmaktadır. Elde edilen yağın hava ile teması önlenerek bozunmaması sağlanmaktadır. Yağa bulanıklık veren maddeler çok ince göze nekli süzgeçlerden (5-20 mikron) geçirilerek yağın berrak hale gelmesi sağlanmaktadır. Yağa bulanıklık veren madde ler iyi uzaklaştırılamazsa yağ bulanık görünümlü olur ve bir süre sonra akışkanlığı azalarak koyu (viskoz) bir yağ haline gelir. Bu metodla elde edilen yağın içerisinden azot gazı geçirilerek daha uzun süre dayanması sağlanır. Modern metodla elde edilen yağın gerek depolama, gerek işleme ve gerekse kullanım süresince ilave olarak korunması amacıyla acımayı önleyen (Antioksidan) maddeler ilave edilir. Bu maddeler vitamin E (Tocopherol), vitamin A (Beta Karoten) ve doğal antioksidan olan zerdeçaldır. Yağı korumak amacı ile ilave edilen acımayı önleyen (antioksidan) maddelerin miktarı az olmalıdır. Bu koruyucu maddelerin de vücuda ilave faydaları vardır (19). Modern metodla elde edilen çörekotu yağının üretiminden tüketimine kadar bir dizi tedbir ve analizler uygulanmaktadır. Çörekotu tohumu hasattan yağ preslemeye kadar serin ve kuru ortamda depolanmaktadır. Presleme işlemi azot gazı ortamında hava oksijeninden korunarak yapılmaktadır. Yağ içerisinden azot gazı geçirilerek ve acımayı önleyen katkı maddeleri (antioksidanlar) ilave edilerek uzun süreli bir koruma sağlanmaktadır. Yağ depolarına veya fıçılarına azot gazı verilerek hava oksijeni uzaklaştırmak dır. Fıçılar veya ticari ambalajlar ışıktan korunacak ve sıcaktan etkilenmeyecek şekilde düzenlenmekte ve depolanmaktadır. Yapılan laboratuvar kontrollerinde doymamış yağ asitleri miktarı ve cinsleri ile peroksit sayısı tespit edilmektedir. Peroksit sayısı ile yağın bozunma derecesi tesbit edilmektedir (1 gram yağın içinde bulunan oksijen miktarı). Gulf standartlarında peroksit sayısı nin kg yağ başına 10 miliekivalent oksijen olarak en yüksek değer tespit edilmiştir (SASO 1333, GS 670). Yapılan tat kontrollerinde lezzet değişimi izlenmektedir. Yağdaki bulanık lik veren maddeler ve yağın akışkanlığı incelenmektedir. Kli nik incelemelerde yağın mide bulantısı, baş ağrısı, karın ağrı Si, ishal ve allerjik etkisi olup olmadığı izlenmektedir. Bu şekilde üretimi ve tüketimi kontrollü olan çörekotu yağı sayısız faydalar elde etmek üzere gönül rahatlığı içinde gıda takviyesi olarak kullanılabilir. Çörekotu yağı alırken renginin sarı olmasına, bulanıklık ve renk maddelerin olmamasına, kolay akıcı olmasına, hoş bir lezzette olmasına dikkat edilmelidir. Ülkemizde çörekotu yağı diye satılan bazı yağlara ayçiçek yağı gibi diğer yağların katıldığı görülmektedir. Katılan bu yağlar sağlığa zararlı değildir, ancak çörekotu yağından beklenilen fayda sağlanamaz

Çörekotu Yağı Sağlıklı insanlarda ve hemen hemen bütün hastalıklarda büyük bir başarı ile çörekotu yağı kullanılmaktadır. Çörekotu yağı kullanıldığında geriye kalan posalı kısımda bulunan etkili maddelerin faydalarından vücudun mahrum bırakıldığı unutulmamalıdır, her şeyden önce doğal bileşim değiştirilmiş olmaktadır. Çörekotu yağının kullanılması kolaydır ve bir çok pratik yararlar sağlar. Ancak, kaliteli %100 saf çörekotu yağı bul mak hayli zordur. Çörekotu yağının çiğ tohumdan elde edilmesi kendi başına çok özel bir teknik gerektirmektedir (Bakınız I.bölüm 1.1.2). Avrupa Birliği ülkelerinin çoğunda çörekotu yağına %42 oranına kadar diğer yağların katılması kanunen serbesttir. Bu yağlara koruyucu olarak başta yağda çözünen vitaminler olmak üzere diğer katkı maddeleri de ilave edilmektedir. Piyasada bulunan çörekotu yağları arasında rengi oksitlenmeyle grileşmiş, içerisinde çok miktarda bulanıklık veren maddeler bulunan, açık veya kapalı ambalajlı ürünler de yer almaktadır. Böyle ürünlerden sifa beklenemez ve açıkça gida zehirlenmesine neden olabilecek durumdadır. Çörekotu yağlarında dikkat edilmesi gereken diğer bir konu ise esansının alınıp alınmadığıdır. Belirtildiği gibi çörekotu esansının içerisinde sıhhat açısından çok önemli etkili maddeler bulunmaktadır. Bu tür ürünler alınmamalıdır, zarar vermeseler bile faydaları yoktur. Fiyatına ve reklama bakarak çörekotu yağı alınmamalıdır. Gulf standartlarına uygun ve denetlenen ürünler tercih edilmelidir. Çörekotu yağına katkı olarak ilave edilen maddeler sıhhate zararlı değildir. Ancak, tedavide zaman kaybettirerek, beklentileri boşa çıkararak önemli maddi ve manevi zararla ra neden olabilir. Çörekotu yağının kullanıldığı alanların büyük bir çoğunluğunda pek pratik olmasa da çörekotu tohumu öğütülerek uy gun bir karışımla kullanılabilir. Bu uygulamanın en büyük ya. rarı kişilerin gerçekten çörekotu kullandıklarını görerek bil meleridir. ke la m Çörekotu yağı kapsüller halinde de piyasada bulunmaktadır. Çörekotu yağı için belirtilen kalite sorunları kapsüller için de geçerlidir. Ayrıca, kapsüllerin mide ve bağırsaklarda geç açılma veya sindirilerek alınması konusunda tereddütler bulunmaktadır. Avrupa kaynaklı yayınlarda Müslüman ve Musevilerin bu ürünleri tüketmedikleri (“Helal”, “Koşer”) ve bitki veya balık kaynaklı kapsül talep ettikleri belirtilmektedir. d e Kaliteli çörekotu yağları ağızdan alınmakta, cilt ve saç bakımında kullanılmakta, masaj yağı olarak ve yağ ile gargara yapmada kullanılmaktadır. İlgili bölümlerde çörekotu yağının kullanım yerleri ve şekilleri verilmektedir. Bu ürünlerin kullanımında üretici firmaların kullanma tavsiyelerine uyulmalıdır.

Çörekotu İçerisindeki Etkili Maddeler

Yapılan bilimsel çalışmalarla çörekotu içerisindeki etkili maddelerin önemli bir bölümü tespit edilmiştir (13, 16, 18, 20, 21, 22, 26, 29, 34). Bugüne kadar tespit edilen etkili madde sayısı 115 ‘den fazladır. 

Çörekotunun etkili maddelerinin grup olarak bileşimi ortalama olarak şöyledir. 

Protein % 21 

Karbonhidrat % 35 

Yağ % 35-38 

Diğer maddeler % 6 -9 

Çörekotu yağının doymuş ve doymamış yağ asitleri cinsinden ortalama bileşimi Gulf Standartlarına göre şöyle olmalı dir: (SASO 1333, GS 670)

Oleik asit % 20-50

Linoleik asit % 35-62

Palmitik asit % 6-13

Miristik asit % 0,1 – 12

Stearik asit % 2-12

Linolemik asit % 0,5 – 4

Arachidik asit % 0,0 -3

Behenik asit % 0,0 -0,5

Çörekotu yağının doymuş, tekli doymamış, çoklu doymamış yağ asitleri grupları olarak bileşimi ise ortalama olarak şöyle verilebilir: 

Doymuş yağ asitleri % 18

Tekli doymamış yağ asitleri %24

Çoklu doymamış yağ asitleri % 58

Çörekotu yağının fiziksel ve kimyasal özellikleri Gulf Standartlarında şu şekilde belirlenmiştir: (SASO 1333, GS 670) 

Çörekotu yağına diğer bitkisel yağlar, domuz ve diğer hayvansal ürünler, mineral yağlar katkı olarak ilave edilemez. 

Çörekotu yağının yoğunluğu 0,917 – 0,920 olmalıdır. 

– Kırılma indeksi 1,4665 1,4695 olmalıdır.

– Sabunlaşma sayısı 189 195 olmalıdır. 

– İyot indisi 125-135 olmalıdır. 

– Yağda çözünmeyen maddeler en fazla % 0,05 olmalıdır. 

-Çöken maddeler % 0,005 ‘i geçmemelidir. – Peroksit sayısı en fazla 10 miliekivalent oksijen kg yağ başına

-Sabunlaşmayan maddeler en fazla 15 gr/kg . -Asit sayısı en fazla 0,6 mgr potasyumhidroksit / gr yağ olmalıdır.

-Uçucu yağlar (eterik yağlar) yağın % 1,5 ‘unu geçmemelidir.

-Thymoquinone uçucu yağların en az % 18 ‘i olmalıdır. 

Çörekotu yağının 1kg’mından elde edilen yağların kimya sal yapılarına göre gruplandırılması ve bu gruplardaki doymuş yağ asitlerinin (S), doymamış yağ asitlerine (P) oranı (S/P) şöyle verilmektedir (14, 20): 

Nötral yağlar 972 gr. 

S/P 0,246 

Glikolipit 21,8 gr.

S/P 0,383

Fosfolipit 3,20 gr

S/P 0,571

Çörekotunda yağda eriyen vitaminler bulunur. Vitamin E (tocopherol), Vitamin A (Beta-Carotin), Vitamin K bunların başlıcaları olup diğer bioaktif maddelerle birlikte şöylece sıralanabilir (14): 

a – Tocopherol 

b – Tocopherol

g – Tocopherol 

d – Tocopherol

b – Carotin

Campesterol 

Stigmasterol 

Lanosterol 

D5 Avenasterol

b- Sitosterol 

D7 Avenasterol

Çörekotu içerisinde bulunan karbonhidratlar şunlardır: 

Glikoz 

Rhamnoz 

Ksiloz 

Arabinoz 

Mineral madde olarak çörekotu içerisinde Kalsiyum 

Demir 

Fosfor 

Sodyum 

Potasyum tespit edilmiştir.

Çörekotu esansının (eterik yağ, uçucu madde) belli başlı maddeleri Thymoquinon, p-Cymen ve alfa-Pinen olup bunlardan başka 69 farklı madde bulunmuştur. 

Çörekotu proteininin önemli bölümünü Lysin, Leucin ve Valin oluşturur, bunlardan başka 15 protein çeşiti daha tespit edilmiştir.

Çörekotu içerisindeki iki önemli etkili madde olarak Melanthin (Saponin) ve Nigellin de sayılabilir